Narodna Biblioteka „Jefimija“ Trstenik

UROŠEVIĆ Vladeta (1925-2005), fiziko-hemičar, doktor fizičkih nauka.

Rođen je 20. juna 1925. godine u Stopanji kod Trstenika u učiteljskoj porodici Vojislava i Stanislave, rođene Kovačević.

Otac, Vojislav-Voja Urošević, trgovac i potkivač, rođen je 1890. godine u Velikoj Drenovi od oca Pante i majke Rose. Mušku učiteljsku školu završio je u Jagodini, a službovao je u Omašnici. Učesnik je balkanskih i Prvog svetskog rata (teško ranjen na Ceru). Odlikovan brojnim priznanjima. Po završenom ratu radio je kao učitelj u Stopanji i u mnogim mestima Makedonije. Vojislav i žena Stanislava, takođe učiteljica, imali su petoro dece, od kojih su dvojica, Bratislav i Vladeta, naučnici svetskog glasa. Vojislav je umro 1938. godine kao školski nadzornik u Skoplju, od posledica rata.

Vladeta je osnovnu školu učio u Bitolju, a gimnaziju u Skoplju, Kruševcu i Vrnjačkoj Banji. Za vreme Drugog svetskog rata bio je u izbegličkim domovima u Vrnjačkoj Banji, kao i u logoru u Smederevskoj Palanci, a kasnije je dobrovoljno stupio u 6. srpsku brigadu u čijim je redovima učestvovao u borbama za oslobođenje Kraljeva, bio je omladinski rukovodilac u brigadi. Njegov brat, Bratislav-Bata, bio je zamenik komandanta mesta u Trsteniku.

Demobilisan je 1951. godine i nastavlja školovanje. Na Prirodno-matematičkom fakultetu u Beogradu diplomirao je Fizičku hemiju (1957), magistrirao (1962) i doktorirao fiziku (1967) temom: „Ispitivanje elementarnih procesa promene naelektrisanja pri interakciji protona sa atomima argona“.

Radio je kao asistent i rukovodilac Odseka za razvoj metoda detekcije nuklearnog zračenja u Institutu za nuklearne nauke u Vinči (1956-1962), profesor i direktor Više tehničke mašinske škole u Trsteniku (1962-1967) i naučni radnik Instituta za fiziku u Beogradu (1962-1991), gde je biran za naučnog saradnika (1963), višeg naučnog saradnika (1970) i naučnog savetnika (1977). U Institutu za fiziku bio je rukovodilac Laboratorije za fiziku jonizovanih gasova i Odeljenja za interdisciplinarna istraživanja. Bio je direktor OOUR-a za fiziku konverzije energije, zamenik direktora i predsednik Naučnog veća Instituta. Rukovodio je mnogim naučno-istraživačkim projektima. Posebni su njegovi doprinosi u oblasti atomske i molekulske fizike i fizike jonizovanih gasova, u oblasti fizike tankih slojeva, a u saradnji sa akademikom Pavlom Savićem, prvi je u našoj zemlji započeo istraživanja u oblasti fizike visokih pritisaka. Značajan je i doprinos u oblasti biofizike, kao i u unapređenju fizičke metrologije.

Bio je član većeg broja naučnih i stručnih društava, među kojima i Evropskog fizičkog društva. Jedan je od osnivača Balkanske unije fizičara. Bio je predsednik Društva fizičara Srbije.

Za doprinos antifašističkoj borbi odlikovan je Medaljom za hrabrost i Medaljom zasluga za narod, a za naučni doprinos Ordenom rada sa zlatnim vencem.

Naučni opus dr Vladete Uroševića obuhvata preko 120 originalnih naučnih radova, objavljenih u renomiranim međunarodnim časopisima i zbornicima. Autor je više od 30 stručnih radova, četiri naučne monografije, većeg broja udžbenika i tri zaštićena patenta.

Umro je 30. decembra 2005. godine u Beogradu.

UROŠEVIĆ Bratislav (1921-1982), fitopatolog, doktor šumarstva.

Rođen je u Kruševcu 1. juna 1921. godine, sin stopanjskih učitelja Vojislava i Stanislave Urošević i stariji brat Vladetin. Osnovnu školu je završio u Bitolju, a gimnaziju u Skoplju. Studije šumarstva započeo na Poljoprivredno-šumarskom fakultetu u Zemunu (1939), a završio posle Drugog svetskog rata na Visokoj školi poljoprivredno-šumarskog inženjerstva u Pragu.

Rat ga zatiče u Stopanji i od 1942. godine je učesnik NOR-a. Po završenom ratu, od oktobra 1944. do juna 1945. godine, Bratislav-Bata Urošević, bio je zamenik komandanta i politički komesar mesta u Trsteniku. Potom odlazi na studije u Čehoslovačku, gde se izjasnio za Rezoluciju Informbiroa i dobio azil.

Svoju naučno-istraživačku delatnost započinje (1955) u Naučno-istraživačkom institutu šumskog gazdinstva i lovstva u Strnadima kraj Praga kao naučni aspirant. Stekao zvanje doktora poljoprivredno-šumarskih nauka (1979), disertacijom: „Izučavanje bakterijskih bolesti šumskih vrsta“, na Karlovom univerzitetu u Pragu. Posebno se bavio izučavanjem bolesti semena, kao i bakterijskih bolesti šumskih vrsta. Determinisao je i opisao skoro 100 vrsta gljiva i utvrdio njihovu patogenezu. Izučavao i bolesti hrastovih semenjača i sadnica. Detaljno izučavao: smrču, bor, jelu, ariš, jovu, brezu, topolu. Istraživao i bolesti nekih poljoprivrednih kultura (sočivo, grahorica, patlidžan...).

Najveći deo svog života proveo je u Češkoj, ali je boravio i u zavičajnoj Stopanji. Radio je na zbližavanju srpskog i češkog naroda i kultura. Naučno je sarađivao sa beogradskim fitopatolozima.

Autor je više od sto naučnih radova publikovanih u češkim i drugim naučnim časopisima, brojnih stručnih referata. Njegovo životno delo: Atlas šumskih bolesti, za koje je sam spremao preparate i snimke, predstavlja najkompletniju naučnu monografiju iz oblasti fitopatologije šumskih vrsta u svetu, nije objavljeno za njegova života.

Umro je u Pragu 6. avgusta 1982. godine.

UROŠEVIĆ K. Svetolik (1882-1958), potpukovnik, vitez Karađorđeve zvezde.

Rođen je 1. maja 1882. godine u Velikoj Drenovi, u svešteničkoj porodici oca Koste Uroševića i majke Aleksije. Posle završene osnovne škole u Velikoj Drenovi i šest razreda gimnazije u Kruševcu, završio je Nižu školu Vojne akademije u Beogradu.

Vojničku službu započeo je u II pešadijskom puku „Knjaz Miloš“, ali se već 1906. godine našao među oficirima zaverenicima protiv kralja Petra I Karađorđevića. Zavera je otkrivena, zaverenici pohapšeni, a Svetolik osuđen na smrt. Spasao se bekstvom iz zatvora u Austrougarsku. U Beču je završio Trgovačku školu i, takozvani, abiturijentski kurs.

Pripremajući se za rat protiv Turske, Srbija je pomilovala sve izbegle političke osuđenike, pa se tako i Svetolik odmah našao u Beogradu i pred rat radio kao činovnik u Dunavskom parobrodskom društvu i Ministarstvu građevina.

U balkanskim ratovima komandovao je četom u VII pešadijskom puku „Kralja Petra I“ i učestvovao u bitkama kod Bitolja, na Retkim Bukvama i Kalin Kamenu.

Početkom Prvog svetskog rata, 1914. godine, poručnik Svetolik Urošević sa svojom četom vodi svakodnevne borbe protiv Austrijanaca na Adi Ciganliji, a 29. avgusta u žestokom okršaju biva ranjen. Tokom septembra meseca vojuje pod Kalemegdanom, odakle komanduje gradskim pododsekom u odbrani Beograda. U borbama na Maljenu, u novembru, dobija i drugu ranu, a s jeseni, 1915. godine, kad su Centralne sile sa svih strana navalile na Srbiju, iz okršaja kod sela Drenovca izlazi sa gubicima i sa trećom ranom. Ranjen, sa svojom jedinicom povlačio se preko Albanije. Prilikom reorganizacije srpske vojske na Krfu, ostao je na čelu svoje čete i učestvovao u prvim borbama na Solunskom frontu. U velikoj Gorničevskoj borbi protiv Bugara, 6. avgusta 1916. godine, ranjen je četvrti put. Potom, u Bizerti, u Tunisu, na dužnosti je komandira čete u Prvom dobrovoljačkom puku, gde je uspešno izvodio obuku među dobrovoljcima iz Amerike i srpskim đacima, regrutima. Povratkom na front, po svojoj junačkoj ćudi, do kraja rata je još tri puta ranjen.

Kad se rat završio, Svetolik Urošević, sa činom rezervnog pešadijskog potpukovnika, bio je na položaju inspektora u Ministarstvu trgovine i industrije, pa savetnik u Ministarstvu finansija do penzionisanja 1928. godine.

Od 1930. do 1939. godine bio je predsednik Udruženja rezervnih oficira i Udruženja branilaca Beograda. U tom vremenu u Beogradu je podignut Ratnički dom koji je posle Drugog svetskog rata promenio ime u Dom Jugoslovenske narodne armije.

Ratničko i junačko delo Svetolika Uroševića krasi sledeće ordenje: oficirska Karađorđeva zvezda sa mačevima IV reda, Orden Belog orla sa mačevima, Orden Svetog Save, Orden Jugoslovenske krune, Orden „Išai Iftihar Tuniskog beja“, Srebrna i Zlatna medalja za hrabrost, Medalja kralja Petra I i sve ratne Spomenice.

Nije se ženio.

Umro je 1958. godine u Beogradu, gde je i sahranjen.

UROŠEVIĆ K. Vojislav (1893-1914), Svetolikov rođeni brat, rođen je 20. oktobra 1893. godine, „kao deveto dete i peti od šest sinova Aleksije i Koste Uroševića, sveštenika iz sela Velike Drenove, sreza trsteničkog, okruga kruševačkog“. Završio je Učiteljsku školu u Aleksincu, a 1914. godine bio je učitelj četvrtog razreda drenovačke škole i njen upravitelj.

Avgusta 1914. godine kao jedan od „hiljadu trista kaplara“ poslat je na vojnu obuku u Skoplje. Početkom novembra, posle samo dva meseca obuke, poslati su u borbe. Vojislav-Voja Urošević „kao podnarednik u 2. bataljonu XV puka, odmah sutradan po dolasku iz Skoplja, i prvi od drugova iz Đačkog bataljona, poginuo je u blizini Lazarevca i sahranjen kod crkve sela Šopića“ – ovo je za knjigu Skopski đački bataljon 1914. napisao Vojislavljev brat, potpukovnik Svetolik Urošević, i to je gotovo sve što je o Voji ostalo zapisano.