Narodna Biblioteka „Jefimija“ Trstenik

GERMAN /Đorić/ (1899-1991), patrijarh srpski.

Rođen je kao Hranislav 19. avgusta 1899. godine u Jošaničkoj Banji, gde mu je otac, Mihailo Đorić (1874-1907) iz Velike Drenove, svršeni bogoslov radio kao učitelj. Dve godine po njegovom rođenju, u leto 1901. godine, za sveštenika drenovačke druge parohije postavljen je Mihailo. Sa suprugom Cvetom izrodio je četvoro dece, dva sina i dve kćeri. Kad je Hranislav polazio u osnovnu školu, umre mu od tuberkuloze otac Mihailo, pet godina kasnije od iste bolesti umiru mu mati Cveta i sestra Radojka. I tugu i životnu muku siročadi rano su upoznali i Hranislav i sestra Radmila i brat Ljubodrag.

Osnovnu školu je učio u Velikoj Drenovi i Kruševcu, a Bogosloviju u Beogradu i Sremskim Karlovcima 1921. godine. Izvesno vreme je studirao prava u Parizu, a potom je završio Pravoslavni bogoslovski fakultet u Beogradu (1942. godine).

U čin đakona rukopoložio ga je episkop žički Jefrem i postavio ga za pisara Duhovnog suda u Čačku. Predavao je veronauku u čačanskoj gimnaziji. Iz zdravstvenih razloga napustio je crkveno-administrativnu službu i pošto je rukopoložen u čin prezvitera, 1927. godine postavljen je za paroha u Miokovcima. Na ovoj parohiji je ostao do 1931. godine, a tada je premešten u Vrnjačku Banju. Posle izbora patrijarha Gavrila 1938. godine postavljen je za referenta Svetog arhijerejskog sinoda. Na toj dužnosti ga je zatekao izbor za vikarnog episkopa moravičkog. Kao udovog sveštenika, zamonašio ga je u manastiru Studenici episkop šumadijski Valerijan, davši mu ime German. Čin arhijerejske hirotonije izvršio je, 15. jula 1951. godine, patrijarh srpski Vikentije uz učešće episkopa šumadijskog Valerijana, sremskog Nikanora i banjalučkog Vasilija.

Novoizabrani episkop German je, u isto vreme, primio i dužnost glavnog sekretara Svetog arhijerejskog sinoda, koju je vršio sve do izbora za episkopa žičkog 1956. godine. U isto vreme, uređivao je „Glasnik“, službeni list Srpske pravoslavne crkve.

Na zasedanju Svetog arhijerejskog sinoda 1952. godine izabran je za episkopa budimskog. Posle smrti episkopa žičkog Nikolaja, 1956. godine, episkop German izabran je za episkopa žičkog.

Na patrijarškom tronu nasledio je patrijarha Vikentija 13. septembra 1958. godine, ustoličen je u Pećkoj patrijaršiji 29. maja 1960. godine.

Bio je 32 godine patrijarh Srpske pravoslavne crkve, od 1958. do 1990. godine.

Zahvaljujući patrijarhu Germanu podmlađeno je i brojno ojačano bratstvo manastira Hilandara, a u „Pravoslavlju“ otvorena je posebna rubrika pod naslovom „Hilandar“; obnovljen je u potpunosti manastir Žiča, koga su Nemci bili gotovo potpuno razorili za vreme rata; uspeo je da izdejstvuje obnovu Studenice (vraćanje u oblik kakav je imala u XII veku), Lazarice i mnogih drugih. Obnovio je rad pravoslavne Bogoslovije u manastiru Krki. Svojim sredstvima podigao je crkvu – zadužbinu u Velikoj Drenovi, pomogao je obnovu i podizanje mnogih crkvenih objekata.

Posle višedecenijske borbe uspeo je da se nastavi izgradnja Hrama Svetog Save u Beogradu – gradnja je odobrena 1984. godine. Zabeleženo je da je 88 puta patrijarh German podnosio molbu i vodio razgovore sa raznim instancama vlasti.

Neumorno je radio na razvijanju izdavačke delatnosti srpske Crkve. Pored „Glasnika“ i „Pravoslavnog misionara“ njegovim nastojanjem pojavili su se novi listovi i knjige (izdavačka ustanova „Pravoslavlje“ izdaje novine sa takvim naslovom, list za decu „Svetosavsko zvonce“, časopis „Teološki pogledi“, reviju „Srpska pravoslavna crkva u prošlosti i sadašnjosti“, na engleskom jeziku i nekoliko serija knjiga; osnovao je „Pravoslavni narodni univerzitet“.

Kada je 1989. godine slomio kuk, bio je to početak bolesti koja je trajala do kraja njegovog života. Za čuvara trona srpskih patrijarha imenovan je 30. juna iste godine mitropolit zagrebačko-ljubljanski Jovan koji je zamenjivao obolelog patrijarha. Patrijarh German penzionisan je odlukom Sabora Srpske pravoslavne crkve 30. novembra 1990. godine, zbog dugotrajne teške bolesti koja je potvrđena stručnim nalazom Konzilijuma lekara Vojnomedicinske akademije, da bi nakon toga arhijereji doneli odluku da biraju novog patrijarha. Sledećeg dana, 1. decembra, još za života patrijarha Germana izabran je novi patrijarh dotadašnji episkop raško-prizrenski Pavle. Preminuo je 27. avgusta 1991. i sahranjen je unutar crkve Svetog Marka u Beogradu.

Tokom vladavine patrijarha Germana promenjena je procedura izbora patrijarha i uveden je takozvani „apostolski princip“, po kome episkopi na Saboru biraju trojicu kandidata, a zatim se žrebom (izvlačenjem) odlučuje koji će od njih biti novi patrijarh.

Odlikovanja i počasti: Kraljevski orden Svetog Save Veliki krst, Orden jugoslovenske zastave sa lentom, Orden Đorđa I, Veliki krst (Kraljevina Grčka), Orden legije časti, Veliki krst (Francuska), Odlikovanje Crvenog krsta, Orden kedra (Liban), Orden pravoslavnih krstonosaca Svesvetog groba Gospodnjeg, Jerusalimska patrijaršija, Krst o lancu sa likom Svetog apostola Andreja Prvozvanog, Vaseljenska patrijaršija, Spomenica 15 vekova od osnivanja Jerusalimske patrijaršije, Orden Svetih apostola Petra i Pavla, arhiepiskopija Atine i čitave Jelade, Orden Svetog Dionisija Areopagita, arhiepiskopija Atine i čitave Jelade, Orden Svetog ravnoapostolnog kneza Vladimira, prvi stepen, Ruska pravoslavna crkva, Spomenica oslobađanja grada Katerini, Orden Svete ravnoapostolske braće Kirila i Metodija, Pravoslavna crkva Češke i Slovačke, Spomenica stogodišnjice izgradnje Hrama Svetog Aleksandra Nevskog u Sofiji, Kanteberijski krst Anglikanske crkve.

GIZDAVIĆ Nedeljko (1871-1949), profesor i književnik.

Rođen je 29. septembra 1871. godine u selu Čečini kod Ivanjice, od oca Petra i majke Save. Osnovnu školu je učio u Vionici (danas Devići). Posle završenog drugog razreda, otac Petar mu biva ranjen u Srpsko-turskom ratu 1876. godine i ubrzo umire od teških rana, a nedugo za njim umire i majka Sava. Za sobom su ostavili četvoro dece, dva sina i dve ćerke. Nedeljko jedno vreme služi i nadniči u Ivanjici i Čačku, pa nastavlja školovanje u Pridvorici kod Čačka.

Potom odlazi u Beograd sa rođakom oficirom i nastavlja da poslužuje i nadniči da bi se školovao. Nakon završene Gimnazije upisuje Učiteljsku školu, podučavajući đake i štedeći. Po završetku Učiteljske škole (1896), potom i Srpske Kraljevske Velike škole (1904), odlazi u Nemačku na studije filozofije, logike i pedagogije.

Nakon diplomiranja na Filozofskom fakultetu u Jeni i Lajpcigu, vraća se u Srbiju i dobija prvu službu u Knjaževcu. Potom službuje u Jagodini (1901. godine u Građanskoj školi kao viši učitelj) i Beogradu (kao učitelj), Kruševcu (1905. godine kao nastavnik nemačkog jezika) i Aleksincu (kao profesor aleksinačke Učiteljske škole i honorarni predavač u Privatnoj Aleksinačkoj gimnaziji 1908-1911). U Čačku je od 7. septembra 1911. godine, gde radi kao honorarni nastavnik Zanatsko-trgovačke škole, a u Gimnaziji predaje kao stalni nastavnik, odnosno profesor, sve do penzionisanja 9. marta 1928. godine.

Učestvovao je u balkanskim ratovima, a kao profesor čačanske Gimnazije odlazi u Prvi svetski rat, prelazi Albaniju, stiže na Krf, odakle je prebačen u severnu Afriku, u grad Bizertu (Tunis), gde je u logoru Lazuaz bio upravnik slagališta za celokupnu srpsku vojsku, a zatim profesor u podoficirskoj školi.

Nedeljko-Neđa Gizdavić je bio oženjen Živkom (1886-1954), ćerkom jedinicom Milana Jovanovića, šlosera iz Trstenika, imali su četvoro dece: Jelenu, Milana, Vitomira i Petra. Živeli su u Čačku do njegovog penzionisanja, kada se sele za Beograd i Trstenik, gde su nasledili kuću u centru varoši, na Žitnom trgu broj 5. Često su posećivali i Vrnjačku Banju. Njegov tast, trstenički šloser, Milan S. Jovanović (1840-1931), uz pomoć, tada igumana ljubostinjskog, Viktora /Gizdavića/ podigao je kapelu brvnaru – Petkovicu u Čairima, na potesu Crkvine i Krušik, na svom imanju, vinogradu. Danas je na tom mestu zidana crkvica posvećena Sv. Jovanu Krstitrlju. Milan S. Jovanović je bio i vlasnik trsteničke kafane „Hajduk Veljko“ u Župskoj ulici. Kasnije, 1934. godine, pored brvnare kapele je podignuta česma „Svetinja“ sa lekovitom vodom, među priložnicima su zabeleženi i „Milan S. Jovanović i N. Gizdavić, profesor“.

Nedeljko Gizdavić je preminuo 9. jula 1949. godine u Vrnjačkoj Banji, a sahranjen je na Starom groblju u Trsteniku. Pored Nedeljka i Živke počivaju i Jelena i Vitomir.

Osim profesorskog rada, Nedeljko Gizdavić se bavio i književnim radom, autor je većeg broja radova i knjiga. Za knjigu Srpska afrikijada, dobio je Nagradu kralja Aleksandra I Karađorđevića, a za prozno delo Seljak mali kralj, od Srpske akademije nauka.

Objavljena dela: Važnost vaspitanja i obrada njegovog domaćeg, zavodskog i školskog oblika, Aleksinac, 1910; Patriotski izlivi, Bizerta, 1916; Divno mesto : patriotski spev, Bizerta, 1916; Dani pregnuća : patriotske pesme, Bizerta, 1916; Simvol pobede, Bizerta, 1916; Quo vadis kaiser? ili Tragedija evropskog rata, Bizerta, 1917; Preporođaj Srbije : drama u pet činova : posvećeno dobrovoljcima Jugoslavije, Bizerta, 1918; Srpska afrikijada, Beograd, 1922; Seljak mali kralj : iz života seoskog siročeta, Beograd, 1926; Pet gorostasa, Beograd, 1932; Tragedija verne i patriotske Srpkinje u evropskom ratu, Beograd, 1932.

Arhimandrit Viktor /GIZDAVIĆ/ (1874-1952), mlađi brat Nedeljkov, postaje jerođakon 1896. godine u Studenici. Nakon školovanja na beogradskoj Bogosloviji 1898. godine rukopoložen je za jeromonaha prezvitera. Posle Studenice (1903) prelazi u manastir Vujan i dobija čin igumana, a od 1905. do 1911. godine je iguman u manastiru Ljubostinji.

U to vreme, 1909. godine, kupuje plac od 35 ari u Vrnjačkoj Banji i jedno vreme je bio vlasnik vile „Nada“. Kasnije u njoj ordinira dr Dušan Radić, otkupljuje je i dograđuje manji objekat, vilu „Mala Nada“.

Uoči i za vreme Velikog rata iguman Viktor /Gizdavić/ je u ovčar-kablarskom manastiru Sv. Trojica i u Žiči, a 1919. godine vladika žički Nikolaj /Velimirović/ ga postavlja za starešinu manastira Žiče. Od 1930. do 1934. godine je arhimandrit studenički i starešina manastira Studenice. Ponovo je od 1934. godine starešina manastira Vujan. Do Drugog svetskog rata je starešina manastira Devič, a rat provodi kao izbeglica u Studenici. Nakon rata, progonjen od novih vlasti, jedno vreme je sabrat u Pećkoj patrijaršiji.

Arhimandrit Viktor /Gizdavić/ se upokojio 1952. godine u manastiru Studenici i sahranjen je na monaškom groblju.

GLIŠIĆ Milija (1932), vajar, redovni profesor FLU.

Rođen je 1932. godine u Riljcu kod Trstenika. Prvih deset godina detinjstva i školovanja je proveo u rodnom selu, a tokom 1942. godine se seli, prvo u Vrnjačku Banju, pa u Trstenik gde nastavlja školovanje. Blizina manastira Kalenić i Ljubostinje i snažni prizori seoskog života iz ranog detinjstva neobično su uticali na njegovu umetničku sudbinu. Posle oslobođenja 1944. godine se seli u Beograd, završava IV razred gimnazije i 1947. godine upisuje Učiteljsku školu. Nakon završene Više pedagoške škole, diplomirao je vajarstvo na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu 1961, a postdiplomske studije završio je 1963. godine.

Radio je kao profesor na Višoj pedagoškoj školi u Beogradu (1972-1975), a kasnije, sve do penzionisanja, kao redovni profesor vajarstva na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu.

Pored vajarstva, bavi se slikarstvom i grafikom, posebno litografijom. Član je ULUS-a od 1961, „Lade“ od 1963. godine, ULUPUDS-a od 1996. i FIDEM-a.

Jedan je od osnivača vajarskog simpozijuma „Venčac“ u Aranđelovcu.

Živi i radi u Beogradu.

Od 1965. godine imao je više samostalnih i grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu. Radovi mu se nalaze u više muzeja i brojnim privatnim zbirkama.

Autor je spomenika i skulptura postavljenih u javnim prostorima: „Susret“ u Bosanskoj Krupi, „Ptica“ u Prilepu. Nagrade: otkupna nagrada na konkursu sa pozivom za spomenik Proti Matiji Nenadoviću, Valjevo (1983); I nagrada za spomen-poprsje Nikole Tesle u Trsteniku (1989); nagrada žirija za plaketu na izložbi plaketa i medalja Srbije 1970-1988 (1989); nagrada za spomenik radnicima u Kruševcu (1991); nagrada za životno delo ULUPUDS-a (2002).

GOČMANAC Milovan (1941), pesnik, esejist, doktor nauka.

Rođen je u Vrbnici kod Kruševca 1. septembra 1941. godine. Najstariji je od trojice braća darovitih književnika (Milan i Stojan). Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a Učiteljsku školu (1961) u Kruševcu. Nakon Više pedagoške škole u Kruševcu, diplomira na grupi za Istoriju književnosti naroda SFRJ sa srpskohrvatskim jezikom u Skoplju. Poslediplomske studije završava u Beogradu, a doktorirao je iz oblasti književnih i filoloških nauka u Prištini 1985. godine.

Radni vek započeo na radnom mestu učitelja u Dobroljupcima i Vrbnici. Već sa tri godine iskustva postavljen je za direktora osmogodišnje škole u Laćisledu. Jedno vreme radio i u Istorijskom arhivu u Kruševcu, a zatim na Pedagoškoj akademiji za obrazovanje vaspitača u Pirotu u zvanju predavača i Pedagoškoj akademiji za obrazovanje nastavnika razredne nastave u Aleksincu u zvanju profesora više škole.

Od detinjstva piše poeziju i objavljivao u književnom časopisu za decu „Zmaj“, gde je više puta nagrađivan. Poeziju objavljivao u „Bagdali“, „Politici“, „Povelji“... Zastupljen u više zbornika. Prevođen je na rumunski jezik.

Objavio je knjige: Vatromet, Kruševac, 1964; Sergije Mihajlović: Pesme, Kruševac, 1973; Velizar Stanković: Pesme, Kruševac, 1975; Ogledi iz književnosti za decu, Kruševac, 1977; Mihajlo Živić, Preporod, Kruševac, 1981; Jutro pod brdom, Kruševac, 1989; U vetru lišća, Užička Požega, 1995; Književnost i dečji uzrast, Paraćin, 1995; Godišnja doba, Kruševac, 1998; Na trgu mira, Kruševac, 1999; Sudbine i ljudi u delima Milosava Đalića, Trstenik, 2000; Pesme, eseji Milana Simića, Kruševac, 2004; Književni stvaraoci Požege, Požega, 2004; Poetska idila moravskih tokova, Beograd, 2013; Nadrealizam Bagdalinih pisaca, Kruševac, 2012; Značajna dostignuća naučnog istraživaštva : o književnom delu Slobodana Simonovića, Aleksandrovac, 2015; Lamentirajuća lirska životodavnost : o književnom delu Milosava Đalića, Trstenik, 2016; Neoromantičarski vrtlar nove moderne : o književnom delu Veroljuba Vukašinovića, Trstenik, 2016.

GOČMANAC Stojan (1945-1969), pesnik.

Rođen je u Vrbnici 1945. godine. Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, Srednju mašinsku u Trsteniku i zaposlio se u „Prvoj petoletki“. Godine 1969. svojom voljom je završio život. Ostavio je za sobom zbirku pesama, započeti roman i nedovršenu dramu „Hudečin“.

Posthumno mu je objavljena knjiga Minu sve minu (Trstenik, 1970). Pored pesama u njoj je štampan i deo drame „Hudečin“, kao i svedočanstva o pesniku. Knjigu je priredio pesnikov brat blizanac, Milan Gočmanac.

GOČMANAC Milan (1945), književnik.

Rođen je 1945. godine u Vrbnici. Član je Književnog kluba „Moravski tokovi“ u Trsteniku. Piše poeziju, prozu, esejistiku.

Objavljene knjige: Tri vremena bez imena, Trstenik, 1979; Slutnje vidokruga, Kruševac, 2001; Elin Pelin u mom selu, Beograd, 2001; Iza ćutanja, Kruševac, 2008; Zverstva, neverstva (koautor), Beograd, 2009; Poslednji pesnik smrti, Beograd, 2011.

GRADIŠTANCI su prezime dobili po mestu Grad ili Gradište na Kopaoniku, odakle su prebegli u Srbiju za vreme Karađorđa i naselili se u Medveđu kod Trstenika. Prezivali su se i Stevanović.

GRADIŠTANAC Blagoje (1814-1885), trgovac, narodni poslanik.

Rođen je 1. juna 1814 (1817). godine od oca Radoice. Živeo je u Medveđi, a kada se obogatio prodajom svinja preselio se u Trstenik.

Blagoje Gradištanac je oko 1860. godine imao znatan imetak: dve kuće sa pomoćnim zgradama i dva dućana, tri livade, četiri njive, jedan vinograd sa zavatom, jedno konopljište i jednu vodenicu u Grabovcu kod Topoljaka. Na njegovo ime se vodila kuća i trgovina u Kruševcu 1890. godine.

U livadi trgovca Blagoja Gradištanca, kod skele i Vašarišta, o verskim praznicima skupljao se narod kod zapisa, ispod starog hrasta u koji je urezan krst. Oko zapisa pobijene su grede, a zatim prekrivene ćilimovima, sa zapadne strane su ostavljene uzane dveri. U toj „kapeli“ postavljana je ikona Svete Trojice koju su donosili nakon litija kroz čaršiju i polja. Vernici su celivali ikonu i ispod zapisa slušali službu božiju, a zatim bi ih pop Mata (Karamarković) pričešćivao i ispovedao. Posle se služba pretvarala u narodno veselje – pevalo se i igralo u kolu, a stariji bi sedeli okolo i obedovali nazdravljajući rumenim vinom. U blizini se nalazilo i staro groblje na kome su Trsteničani sahranjivani do 1853. godine. Zbog starog groblja ova zemlja je smatrana za crkvenu, a Turci su je smatrali vakufom.

Na izborima za Veliku narodnu skupštinu, februara 1877. godine, postao je narodni poslanik za trstenički srez, Okrug kruševački, a njegov rođeni brat, Dimitrije (1810-1888), trgovac iz Medveđe, za levački srez, Okrug Jagodinski. Dimitrije i Stojan Gradištanac su bili vlasnici i trsteničke kafane „Deset Jugovića“ koju je kasnije kupio Jovan Topalović i podigao sprat (hotel „Topalović“).

Blagoje sa suprugom Stankom nije imao dece, pa je usvojio siročiće, Milana i Dostanu. Upokojio se 10. jula 1885. godine i sahranjen je na trsteničkom groblju.

Blagoja je nasledio sinovac Đorđe (1846-1908), Dimitrijev i Anđelijin sin. Đorđe Gradištanac sa suprugom Stevkom (umrla u 74 godini 31. oktobra 1918. godine) imao je ćerke: Zlatu, Jelenu, Nastasiju i Stamenu.

Zlata je bila supruga dr Petra Dojića, sreskog lekara u Trsteniku i Vrnjačkoj Banji, Jelena, udata za Đorđa Radoševića, živela je u Beogradu, poginula na Uskrs 1944. godine u svezničkom bombardovanju Beograda, Nastasija se udala za poručnika Vladimira Timotijevića (kasnije pukovnika), a Stamena (1875-1965), zvana Staka, udala se za trsteničkog trgovca Radoja Jovanovića (1866-1928) iz Sekuriča, sa kojim je imala kćeri, Desanku i Milicu. Staka i Radoje Jovanović Gradištanac su posedovali dosta zemlje, vodenicu u Grabovcu, a pored trgovine držali su i kafanu „Bosna“. Na njihovoj livadi, poznatoj kao Stakina livada, sagrađena je Osnovna škola „Miodrag Čajetinac Čajka“. Porodica je imala i vilu „Gradištanac“ u Vrnjačkoj Banji, u kojoj su živeli Zlata i dr Petar Dojić.

Desanka-Desa Jovanović-GRADIŠTANAC (1899-1974), inž. građevinarstva, učesnik NOB-a.

Starija ćerka Đorđa i Stake, Desanka, rođena je 29. ceptembra 1899. godine u Trsteniku. Nakon završene osnovne škole u Trsteniku pohađala je gimnaziju u Kruševcu. Studije građevinarstva završila je u Beogradu, a zatim se zaposlila u Ministarstvu građevine. Radila je u Subotici i Sremskoj Mitrovici, gde je upoznala istaknute komunističke vođe, između ostalih i Mošu Pijade, koji se posle rata oženio njenom školskom drugaricom iz Kruševca, Leposavom Nešić. Dosledna svojim uverenjima, nije se udavala već je živela u slobodnom komunističkom braku sa Mađarom Andrijom Tirkom, koji umre je uoči rata od tuber-kuloze.

Godine 1941. stupila je u Užicu u NOB i postala je komesar građevinske sekcije pri Vrhovnom štabu NOV-a i POJ-a. Po dolasku Vrhovnog štaba, Desanka Gradištanac je postavljena za rukovodioca jednog odeljenja fabrike oružja i municije, sve do povlačenja iz Užica, kada sa partizanima i Vrhovnim štabom odlazi za Bosnu i tamo je postavljena za komesara Dečje bolnice u Foči.

U ratu je obolela na plućima, pa je 1944. godine upućena u Bari u Italiji na oporavak, gde je ostala tri meseca. Posle oslobođenja radila je u Novom Sadu, gde je i umrla 11. marta 1974. godine. Sahranjena je u Trsteniku u porodičnoj grobnici.

Modernu, žutu kuću Gradištanaca podigle su 1938. godine Staka i njene ćerke po projektu koji su uradile inženjeri Desanka-Desa Jovanović-Gradištanac i Ruskinja Nina Nepokoljčickaja.

Milica Jovanović-GRADIŠTANAC (1901-1987), Desankina mlađa sestra, ne završivši studije hemije na Beogradskom univerzitetu, vratila u Trstenik da pomaže majci Stameni kada je otac Radoje Jovanović Gradištanac teško oboleo, a uskoro i umro 1928. godine. Pomagala je komunistima, mada nije pripadala organizaciji KPJ. Njena kafana „Bosna“ bila je stecište proletera i sledbenika komunista pre rata. Za vreme rata prikupljala je pomoć za partizane zajedno sa knjižarom Blažom Antićem. Posle oslobođenja 1944. godine ona je bila sekretar Sreskog narodnog odbora, ali je zbog konfiskacije imovine njene majke napustila 1948. godine KPJ i državnu službu.

Nije se udavala, ali je imala nekoliko burnih i strasnih ljubavnih veza. Pre rata sa vojvodom Dragutinom Jovanovićem Lunetom i Dragomirom Mirićem, bankarom, a oktobra 1944. godine sa oslobodiocem Trstenika, oficirom Crvene armije, pukovnikom A. Pronjinom i kasnije sa Aleksandrom Mitrovićem, predsednikom SNOO, koji je 1949. godine smenjen, a pre hapšenja okončao je život samoubistvom zbog razočaranja u KPJ koja je izdala Rusiju.

Nakon Miličine smrti 1987. godine obe prelepe kuće Gradištanaca su neuseljene i u fazi propadanja.

GRADIŠTANAC Kosta (1833-), trgovac, predsednik opštine i narodni poslanik.

Rođen je 22. februara 1833. godine u Medveđi. Bio je bogati i ugledni trgovac, koji je biran za predsednika opštine Medveđa 1880-1881, 1886-1887. i 1893. godine. Na izborima za Narodnu skupštinu 18. maja 1893. godine izabran je za narodnog poslanika za trstenički srez, Okrug kruševac.

Kosta (Stevanović) Gradištanac se oženio 1855. godine Bojanom, ćerkom Miljka Palića iz Bogdanja i sa njom (po popisu 1863. godine) imao ćerku Sofiju i sina Ljubomira.

Gradištanci su bili cenjeni kao stasiti i snažni ljudi. Kažu da je knjaz Miloš želeo da vidi jednog od Gradištanaca, verovatno Radojicu, Kostinog strica, koji je, polomivši rešetke, pobegao iz turskog zatvora u Jagodini 1814. godine posle ugušenja Hadži-Prodanove bune. Za Kostu kažu da je bio tako krupan, da kad sedne u kola s kanatama on ih sam ispuni i za drugog nema mesta.

GRADIŠTANAC Adam (1897-1981), Kostin unuk, rođen je u Medveđi 1897. godine gde je završio osnovnu školu. Gimnaziju je završio u Kruševcu, a Učiteljsku školu u Skoplju 1920. godine. Kao učitelj službovao je u Donjim Nevljima, Velikoj Drenovi, gde je 1920. godine bio i upravnik, a zatim u Gospođincima kod Novog Sada. Bio je učitelj i upravitelj Osnovne škole „Branislav Nušić“ u Beogradu, učitelj u Omoljici kod pančeva (1940).

Krajem 1944. godine dolazi u oslobođeni Trstenik i u prvom Narodnooslobodilačkom odboru postaje poverenik za prosvetu trsteničkog sreza. Do penzionisanja je radio u Trsteniku, a za ukupan rad i doprinos društvenoj zajednici dobio je veći broj zaslužnih priznanja.

Još kao učenik i kao mlad učitelj u Medveđi, radio je sa rođenim bratom Avramom oko pčela. Po dolasku na službu u Trstenik stvorio je uzoran pčelinjak u Čairima. I u ovom poslu Adam je bio pravi narodni učitelj. Tih, a dobronameran, okupljao je oko sebe buduće mlade, ali i iskusne pčelare. Njegov pčelinjak je bio pravo ogledno pčelarsko dobro u trsteničkom kraju.

Umro je 1981. godine u Trsteniku.